برنج یکی از مهمترین غلات و منشاء بسیاری از غذاهای مردم به ویژه در کشورهای آسیای شرق و جنوب آسیا را تشکیل می دهد. شناسایی آفات و بیماری های قارچی و باکتریایی گیاه برنج به دلیل تنوع در روش ها و مناطق کشت و کار و اهمیت زیاد کیفیت و کمیت تولید محصول برنج بسیار مهم است. در نتیجه کشاورزان عزیز باید بیماریها و آفات مهم برنج را بشناسند تا بتوانند در زمان مناسب است قارچ کش های مناسب و آفت کش های مناسب استفاده کنند. در این مطلب علاوه بر مراحل صفر تا صد راه اندازی خزانه برنج، بیماریهای مهم برنج و قارچ کش های مناسب برای کنترل این بیماری ها معرفی شده است. در نتیجه با کمک کارشناسان ما نسبت به تهیه قارچ کش های مورد نیاز خود اقدام کنید.
آماده سازی خزانه برنج
مقدمه تولید محصول با کیفیت و کمیت مناسب برنج تهیه نشا برنج در خزانه است تولید گیاهچه های قوی و سالم عاری از بیماری می‌تواند به داشتن محصول سالم و فراوان کمک کند. مناسب ترین زمان برای تهیه خزانه با توجه به مطالعات زیاد و تجربیات محلی حاصل می‌شود. در استان مازندران بهترین تاریخ بذر پاشی و تهیه خزانه اوایل تا اواسط فروردین ماه در زیر پوشش پلاستیک است و به دنبال آن بهترین تاریخ نشاکاری اوایل تا اواسط اردیبهشت ماه میباشد.
برای خزانه کاری برنج ۲۵ تا ۳۰ روز قبل از بذر پاشی زمین مورد نظر خزانه یکبار شخم خورده و یک هفته بعد از شخم دوم، شخم سوم انجام می‌شود که به این به که به شخم سوم گل خرابی گفته می‌شود. ۷ تا ۱۰ روز قبل از بذر پاشی شخم آخر و آب تخت کردن در خزانه به صورت یکنواخت باید انجام گیرد و ارتفاع آب در نقاط مختلف خزانه راهنمای خوبی برای همسطح بودن خزانه میباشد.
انتخاب محل مناسب برای خزانه برنج
برای خزانه کاری برنج محلی مناسب و نزدیک شالیزار که دارای خاک حاصلخیز و عاری از بذرهای علف هرز مناسب است این محل باید آفتابگیر باشد و آبیاری و زهکشی آن به آسانی انجام شود. در واقع سطح مورد نیاز برای هر هکتار زمین اصلی مزرعه برنج بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ متر مربع خزانه نیاز دارد و ابعاد پشته خزانه باید یک تا دو متر عرض و حداکثر ۱۵ متر طول داشته باشد. طول بیش از حد باعث مختل شدن تهویه و گرمای زیاد زیر پوشش نایلونی شده که باعث صدمه رساندن به گیاه ها می‌شود.
عملیات بذر پاشی همچنین عرض زیاد بستر کشت خزانه باعث عدم یکنواختی پاشش بذر برنج می‌شود فاصله بین پشته ها ۷۰ و ۸۰ سانتی متر در نظر گرفته می‌شود. بذر مورد نیاز برای یک هکتار زمین شالی مقدار بذر برنج برای نشا کاری یک هکتار زمین شالیزاری ۵۰ تا ۶۰ کیلوگرم در خزانه است. م
مدیریت علف های هرز و حشرات و آب بیماری ها در خزانه برنج
مگس خزانه برنج
یکی از آفات مهم در خزانه برنج مگس خزانه است که می‌تواند باعث ایجاد علائمی به صورت زردی و ضعیف شدن نشانه ها و ایجاد کچلی در بعضی از قسمت های خزانه شود برای کنترل این آفت می‌توان نشاهای ضعیف را ریشه کن کرده و ریشه آنها را در آب قرار داد در این صورت لازم است که کرمی شکل مشاهده می‌شود. همچنین با دست زدن به بوته های گیاه جمعیتی از حشرات بالغ را به پرواز در می‌آیند مشاهده کرد.
از آفات دیگر که در خزانه برنج خسارت ایجاد می‌کنند آبدزدک ها می‌باشند که برای مبارزه با آن استفاده از از سموم مانند مالاتیون یا سوین به نسبت دو در هزار به صورت ۲۰ گرم از سم سوین در ۱۰ لیتر آب و برای ۱۰۰ متر مربع خزانه سمپاشی می‌شود. با توجه به سرمای هوا در اوایل فروردین ماه و تحقیق در کاشت نشا ها خطر خسارت علف های هرز در مراحل زمانی قابل پیش بینی است یکی از اقدامات تهیه بذر مرغوب عاری از بذرهای علف هرز است.
استفاده از علف کش ها برای اطمینان سه روز قبل از بذر پاشی انجام می‌شود به این صورت که بستر خزانه را کاملاً ماله کشی کرده و ارتفاع آب را در آن به پنج سانتی متر می رسانیم سپس علفکش مورد نظر را به مقدار سی سی برای صد متر مربع خزانه به صورت قطره پاشیده و در سطح خزانه پخش می‌کنیم توجه داشته باشید که ورود و خروج آب تا مدت ۴۸ ساعت انجام نشود و بعد از آن آب خزانه تخلیه کرده و چند بار این کار را تکرار می‌کنیم. بعد از ۱۵ الی ۲۰ روز از بذر پاشی در روزهای گرم در خزانه های پوشش پلاستیکی جهت جلوگیری از سوختگی می‌توان نسبت به هوا دادن آن اقدام کرد.
نکات مهم در احداث خزانه برنج
زمین زراعی باید به خوبی بررسی شوند. محل خزانه را در مکان هایی که تراکم علف های هرز در آن پایین است انتخاب کنید. مکانی که آفتابگیر بوده و امکان دسترسی به آن آسان باشد امکان آبیاری و مدیریت آن آسان باشد. در فصول غیر کاشت علف های هرز بین مزارع را با علف کش هایی مانند رانداپ یا با استفاده از علف تراش از بین برد در مزرعه مرزهای غیر بتنی بهتر است با پوشش نایلونی بپوشانیم. در خزانه سیستم آبیاری جلو و پشت استفاده کنید و سعی کنید طول و عرض خزانه زیاد نشود تا مدیریت بر پشتی آن راحت تر باشد.
بیماری بلاست برنج
یکی از مهمترین بیماریهای قارچی برنج در مازندران و گیلان است و عامل این بیماری قارچی به نام پیکولاریا میباشد. عامل این بیماری روی برگ، گره، ساقه و قسمت مختلف خوشه علائم بیماری را ایجاد می‌کند. لکه های روی برگ سبز و سفید و خاکستری با حاشیه های نکروز و لوزی شکل بوده گرده های گره های آلوده سیاه شده و به راحتی شکسته می‌شوند. گردن خوشه ها یا لوده قهوه ای و در صورت پیشرفت بیماری دانه ها پوک و خوشه ها به رنگ سفید مایل به خاکستری در می‌آیند. بیماری بلاست برنج اگر در مرحله خوشه دهی به دم خوشه ها حمله کند پر خسارت ترین بیماری برنج است.
راههای کنترل بیماری بلاست برنج
در مزرعه کاشت ارقام مقاوم یا متحمل نسبت به این بیماری مانند رقم شیرودی کشوری و تیسا. استفاده از بذرهای به دست آمده از مزارع سالم و بدون بیماری. کاشت زودهنگام. مصرف درست و بهینه از کودهای ازته. رعایت اصول صحیح زراعت برنج مانند رعایت فاصله کشت و تراکم بوته هایی مناسب. استفاده از قارچ کش هایی مانند بیم به میزان نیم کیلوگرم در هکتار یا وین مقدار ۴۰۰ میلی لیتر در هکتار و یا ویستا به مقدار ۵۰۰ گرم در هکتار و یا برای جلوگیری از خسارت بلاست گردن و خوشه در زمان ظهور ۱۰ تا ۲۰ درصد خوشه ها میتوانید مزرعه را به یکی از سموم نامبرده سمپاشی کنید. سمپاشی با قارچ‌کش ها در مزرعه برنج در ساعات خنک روز انجام شود.
بیماری سوختگی غلاف برگ بلایت
در برنج عامل بیماری سوختگی غلاف یا شیت بلایت قارچی به نام ریزوکتونیا است. زمان بروز بیماری معمولاً از اواخر مرحله پنجه زنی برنج میباشد و علائم ابتدایی به صورت لکه های گرد و بیضی به طول ۱۰ میلیمتر یک سانتی متر به رنگ سبز خاکستری روی غلاف برگ ظاهر شده و مرکز لکه ها خاکستری و سفید و حاشیه آنها قهوه ای می‌شود.
راههای کنترل بیماری سوختگی غلاف برگ
کاشت ارقام متحمل، رعایت اصول بهزراعی مانند شخم زدن زمین زیر خاک کردن برگ و بقایا بعد از برداشت. مصرف متعادل کودهای شیمیایی و اجتناب از مصرف بی رویه کودهای ازته و استفاده کافی از کود پتاس. کم کردن ارتفاع آبیاری گیاه از 5 سانت و حداکثر. برای مبارزه با این بیماری در صورت این در صورتی که ۲۱ درصد از ساقه ها در مرحله تولید خوشه در ارقام پرمحصول آلوده شده باشند از قارچ کش های مانند رورال تی اس به میزان یک لیتر در هکتار استفاده شود و در صورت لزوم سمپاشی ده روز تا دو هفته بعد تکرار شود.
بیماری پوسیدگی طوقه در برنج
بیماریهای بذر زاد برنج است که عامل این بیماری قارچی به نام فوزاریوم میباشد. این بیماری به نام جیبرلا نیز شناخته می‌شود که در مرحله پنجه زنی قسمت طوقه و ریشه بوته ها دچار پوسیدگی شده و پس از آن کل بوته خشک می‌شود.
راه های کنترل و مدیریت بیماری پوسیدگی طوقه برنج
تهیه بذر سالم از مزار سالم. ضدعفونی بذر قارچ کش های مناسب، عدم کاشت متوالی ارقام حساس مانند خزر در مزارعی که قبلاً در آنها آلودگی دیده شده است. برقراری تعادل تناوب کشت با ارقام محلی مانند طارم هاشمی و بی‌نام که تحمل خوبی نسبت به این بیماری دارند. عدم تهیه خزانه در مزارع آلوده. عدم کاهش نشاهای به دست آمده از خزانه هایی که آلودگی های لکه ای دارند. تهویه مناسب در خزانه هایی که زیر پوشش پلاستیکی هستند. انتخاب بوته های آلوده قبل از گلدهی و خروج کامل آنها از مزرعه.
بیماری لکه قهوه ای برنج
که عامل آن قارچی به نام بای پولاریس است از بیماریهای بذر زاد برنج میباشد. در خاک های ضعیف و فقیر یا بدون زهکش بوده و علائم آن به صورت لکه های قهوه‌ای بیضی شکل و گرد مشخص روی برگها و پراکندگی یکنواخت میباشد. در مزارع استان آبایجان، مازندران و گیلان دیده می‌شود.
مدیریت و مبارزه با بیماری لکه قهوه ای برنج
رعایت اصول صحیح تغذیه گیاه برنج، استفاده بهینه از کودهای شیمیایی، زهکش مناسب مزرعه اصلاح خاک می‌تواند به کنترل بیماری کمک کند. بیماری لکه قهوه ای برنج یک بیماری بذرزاد است و بهترین روش های مبارزه با آن تهیه بذر سالم سبک و سنگین کردن بذر در آب و نمک و ضدعفونی با قارچ کش مناسب است. رعایت فاصله مناسب کاشت و محلول پاشی خزانه قارچ کش های مانند تیم یا بیم به میزان یک در هزار و یا ناتیوو میزان ۸ گرم در ۲۰ آب آلودگی خزانه لکه قهوه ای قبل از انتقال نشا به زمین موثر است. در مزرعه استفاده از قارچ کش تیلت به میزان یک لیتر در هکتار در زمان ظهور ۵۱ درصد خوشه از غلاف موثر میباشد.
بیماری لکه باکتریایی برنج
