توت فرنگی یا Strawberry از خانواده رزاسه می باشد از از قرون گذشته به دلیل خواص دارویی مورد استفاده قرار گرفته است. در قرن هجدهم با انجام دورگیری بین واریته های اروپایی و آمریکایی توت فرنگی اجداد توت فرنگی های امروزی به وجود آمدند. توت فرنگی برای اولین بار از فرانسه و توسط اتابک اعظم وارد ایران شد. توت فرنگی یکی از گیاهان علفی است که به وسیله ساقه های رونده یا استولون به صورت دائمی تکثیر می شود و در باغات بین ۳ تا ۵ سال عمر می‌کند.
معرفی ساختارهای توت فرنگی
ریشه در توت فرنگی به صورت توده ای و سطحی رشد کرده در خاک های نرم و سبک و شنی با رطوبت کم ریشه ها بیشتر عمودی شده و در خاک های رسی و سنگین با رطوبت زیاد به صورت افقی گسترش پیدا می کنند. ارتفاع بوته توت فرنگی حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر می باشد. ساقه های رونده توت فرنگی که از آن برای تکثیر غیر جنسی استفاده میشود در روزهای بلند تر از ۱۴ ساعت رشد می‌کند و امکان تکثیر را به وجود می آورد. استفاده از هورمون جیبرلین از تشکیل گل ها جلوگیری کرده و باعث افزایش تشکیل ساقه های رونده میشود. برگهای توت فرنگی به صورت سه برگچه های دارای یک دنبال پهنک می‌باشد. از نظر ماندگاری بر روی بوته برخی از گونه ها مانند گونه شیلی برگ های همیشه سبز دارد و برخی از گونه ها مانند توت فرنگی ویرجینیایی با اولین سرما برگها از بین می‌روند البته ارقام دورگه هم وجود دارند که مقاومت متوسطی نسبت به سرما دارند. تولید برگ در فصل رشد بیشتر میشود ولی با رسیدن دما به بالای ۳۰ درجه سانتیگراد رشد و افزایش تعداد برگ متوقف می شود.
توصیه میشود برای کاشت، از ارقام توت فرنگی با گلهای دو جنسی استفاده شود که خود گرده افشان هستند. گرد افشانی در گل های توت فرنگی توسط باد و حشرات انجام میشود دانه های گرده در ابتدای فصل مرطوب و چسبناک بوده و در طول فصل به تدریج خشک و سبک تر می‌شوند. میوه توت فرنگی از نوع مجتمع و کاذب است و قسمت خوراکی آن نهنگ گوشتی است.
ارقام توت فرنگی
توت فرنگی به دو دسته ارقام بهاره و چهار فصل فصل تقسیم میشود. ارقام بهاره بوته هایی هستند که در سال یکبار میدهند مانند توت فرنگی اتابکی ، آمور ، تور،کاتسکی و فرمنا ارقام چهار فصل رشد سریع دارند از اواخر اردیبهشت تا اواخر تابستان و اوایل پاییز میوه میدهند و هر بوته دارای میوه های ریز و به تعداد زیاد می‌باشد.
ارقام چهار فصل مناسب برای کشت گلخانه ای مانند كاماروسـو، گاوبوتـا، سـيلوا، اسـترا و هومی چن است و عمده آن در استان کردستان می‌باشد.
ارقام توت فرنگی روز خنثی
فصل توت فرنگی در هر شرایط طول روز جوانه گل را تشکیل میدهند به شرطی که دما برای تبدیل گل به میوه مناسب باشد. اغلب در دامنه دمای ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد رشد کرده در دمای کمتر یا بیشتر از این حد متوقف می شوند. در مناطق گرمسیری به دلیل دمای بالای تابستان کاشت توت فرنگی در گلخانه توصیه نمی‌شود البته در این مناطق آبیاری بارانی می‌تواند به کاهش دما کمک کند. عملکرد توت فرنگی در حدود ۱۱ هزار کیلو گرم تا ۲۲ هزار کیلوگرم در هکتار است و تا زمانی ادامه دارد که دمای هوا کمتر از ۳۰ درجه سانتیگراد باشد.
ارقام یک فصل رقم توت فرنگی کاماروسا
رقم توت فرنگی کاماروسا بیشترین سطح کشت را در دنیا دارد و مشخصه آن داشتن میوه های محکم و بزرگ و رشد رانر ها در تابستان است. رقم سوییت چارلی رقم مناسب برای بازارهای اول فصل است. در زمستان در ردیف هایی که با پلاستیک پوشانده شده‌اند حدود ۵ تا ۷ روز زودتر قابل برداشت هستند. کیفیت میوه های تولیدی رقم سوییت چارلی در اوایل هفته خوب است و به طور تدریجی کاهش پیدا می‌کند.
ارقام توت فرنگی چهار فصل
توت فرنگی رقم سلوا
توت فرنگی رقم سلوا متعلق به کالیفرنیا است عملکرد بالا و میوه های بزرگ و سفت دارد. وسط میوه رنگ‌پریده عمو پوست آن قرمز درخشان و براق است تا میوه در اوایل تابستان لطیف است گلدهی و مداوم است و در طول سال کم و زیاد میشود رقم سلوا انبارمانی مناسبی دارد.
شرایط آب و هوایی مناسب برای توت فرنگی
توت فرنگی برای تولید میوه نیاز به سرمای بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ ساعت دمای کمتر از ۷ درجه سانتی گراد دارد. در زمستان دمای منفی ۵ در صورت بدون پوشش بودن و تا منفی ۱۸ درجه سانتیگراد را زیر پوشش پلاستیکی تحمل می‌کند. توت فرنگی نیاز به آبیاری و آب کافی دارد. به خاک سبک شنی با مواد غذایی فراوان زهکشی کافی و ph بین ۶ تا ۷ نیاز دارد به آهک بالا و شوری یا ای سی بالا نیز حساس است. برای کاشت بهتر است در زمین های رو به جنوب کاشته شود. اوایل پاییز بعد از انتقال نشا به ۳ تا ۴ ساعت آبیاری در هفته نیاز دارد با سرد شدن هوا و زمانی که بوته ها در حال خواب هستند به آبیاری نیاز ندارد. بهتر است قبل از کشت در گلخانه بستر کشت ظروف کشت با مواد ضدعفونی کننده خاک مانند متیل بروماید و کلرو پیکرترین ضدعفونی شوند و ۱۴ روز بعد اقدام به کشت شود.
تغذیه و کوددهی توت فرنگی در گلخانه
به ازای هر ۱۰۰۰ متر مربع گلخانه توت فرنگی به ۷ کیلو گرم نیترات آمونیوم ، ۷ کیلوگرم سوپرفسفات تریپل و ۱۴ کیلو گرم سولفات پتاسیم نیاز است. کودهای گفته شده را بعد از آماده سازی بستر و ضدعفونی خاک با خاک مخلوط کرده سپس اقدام به کشت می‌کنیم. در کشت گلخانه توت فرنگی فاصله مرکز بسترها از هم ۱۵۰ سانتی متر است. بستر کشت با عمق زیاد باعث افزایش عملکرد می شود. زمان انتقال نشاء های توت فرنگی آماده در مناطق سردسیر اواخر زمستان و اوایل بهار است و بعد از رفع خطر سرما و یخبندان و در مناطقی که زمستان های ملایم دارند اواخر تابستان یا پاییز به زمین اصلی انتقال می دهند. فاصله بوته های توت فرنگی از هم ۳۰ سانتی متر و فاصله بین ردیف کشت ۹۰ سانتی متر می‌باشد به طوری که در یک سال زمین حدود ۵۰ هزار بوی توت فرنگی قابل کشت است عمق چاله هایی که برای کاشت توت فرنگی ایجاد میشود ۱۵ سانتیمتر می‌باشد. کشت بهاره توت فرنگی برای کشاورزان کم هزینه تر است. کاشت بوته ها در تابستان در زمین نیاز به آبیاری بیشتری دارد. در کشت پاییزه نیاز به مراقبت زیاد نیست زیرا بوته ها وارد دوره استراحت می شوند. در کشت اواخر تابستان و پاییز ریشه ها در اواخر فصل رشد کاملاً رشد کرده و با خاک سازگار شده و بهار سال آینده زودتر محصول میدهند. کشت توت فرنگی در گلخانه
بهترین رقم برای شروع کشت توت فرنگی در تونل رقم چندلر می باشد که پر محصول و مخصوص کشت زیر پلاستیک است. همچنین در مناطق گرمسیری در مزرعه نیز قابل کشت است.
تولید توت فرنگی به روش هیدروپونیک
در روش هیدروپونیک و خاکی وجود ندارد و به جای خاک یک محیط خنثی برای نگه داشتن ریشه ها استفاده می شود و ریشه ها به صورت مستقیم در معرض آب یا محلول غذایی قرار می گیرند. یکی از مزایای سیستم کشت هیدروپونیک عدم وجود آفات و بیماری های خاکی می باشد. همچنین یکی از مزایای دیگر کشت توت فرنگی در سیستم هیدروپونیک راندمان آبی بالاست است .در فضای کمی به صورت عمودی می توان گیاهان توت فرنگی زیادی را پرورش داد در نتیجه عملکرد در واحد سطح افزایش پیدا می‌کند. همچنین در روش کشت هیدروپونیک تولید توت فرنگی در تمام فصول امکان پذیر است. یکی از معایب کشت توت فرنگی در سیستم هیدروپونیک هزینه راه اندازی بالای آن است.
کنترل در سیستم توت فرنگی هیدروپونیک
نور و دما در سیستم کشت هیدروپونیک توت فرنگی توت فرنگی ها دمای گرم بین ۶۵ تا ۸۰ درجه فارنهایت را ترجیح میدهند. در طول شبانه روز بین ۸ تا ۱۲ ساعت به نور نیاز دارند. برای بهبود کیفیت آب و استاندارد سازی سطح ph آب در روش هیدروپونیک توصیه میشود از فیلتر آب استفاده شود که کلر های مضر و ناخالصی هایی که در آب لوله کشی یافت می شود به ریشه گیاه برخورد نکند. Ph مناسب برای ریشه های توت فرنگی بین ۵.۸ تا ۶.۲ است یکی از محیط های کشت هیدروپونیک که برای انواع گیاهان مورد استفاده قرار می گیرد به دردهای کوکوپیت یا پر نیز هستند که کاملاً بی اثر بوده و ph آنها خنثی است. برای اینکه توت فرنگی سالم بمانند و عملکرد بالایی داشته باشند باید ساقه های رونده هرس شود.
تولید و پرورش توت فرنگی-معاونت آموزشی موسسه آموزش و ترویج کشاورزی