پرورش درختان زردآلو
منشاء زردآلو های وحشی مناطق مرکزی آسیا و کوهستان های چین است. درخت زردالو یکصد سال پیش از میلاد مسیح به اروپا برده شده است و ایران یکی از خاستگاه های زردآلوی اهلی است، که سالهای سال از طریق بذر تکثیر شده است. در سال ۲۰۱۲ سطح زیر کشت زردآلو در ایران ۵۰ هزار هکتار و میزان تولید آن ۴۰۰ هزار تن بوده است. استان های آذربایجان شرقی بزرگترین تولید کننده زردآلو است و بعد از آن استان سمنان، آذربایجان غربی، تهران، خراسان رضوی رضوی، گلستان و چهارمحال و بختیاری در مقام های بعدی تولید زردآلو قرار دارند.
گیاه شناسی درختان زردالو
زردآلو با نام علمی(Prunus armeiaca) از خانواده رزاسه است، ارتفاع درختان می‌تواند به ۶ متر برسد برگهای آن قلبی شکل نوک تیز به رنگ سبز روشن مایل به زرد و قرمز هستند. میوه زردآلو از دیواره رشد کرده تخمدان تشکیل شده و گلهای زردالو درشت به رنگ سفید متمایل به قرمز هستند و زمان گلدهی اوایل بهار است.
ارزش غذایی زردآلو
زردآلـو منبـع غنـی از بتاکاروتـن (پیش سـاز ویتامین آ)اسـت. زردآلوهایی که رنگ نارنجـی تیره دارند، حـاوی بتاکاروتـن بیشتـری هسـتند. بتاکاروتنهـا باعـث کاهـش خطـر بـروز بیماریهـای قلبـی، سـکته، آبمرواریـد چشـم و بعضـی سـرطانها میشـوند. بتاکاروتـن موجـود در زردآلـو از پوسـت در برابـر اشـعه مـاورای بنفـش خورشـید محافظـت میکنـد و باعث جـوان ماندن پوسـت میشـود. زردآلو حـاوی فیبرهای محلـول در آب اسـت. مصـرف فیبرهـای محلول باعث حفظ قند خـون در مقدار طبیعی و کاهش کلسـترول خـون میشـود. فیبـر محلـول از بـروز یبوسـت و بیماریهـای رودهای جلوگیـری میکنـد.
آب و هوای مناسب برای کشت درخت زردآلو
درختان زردالو برای تکمیل نیاز سرمایی خود به 300 تا 700 ساعت دماهای کمتر از 7 درجه سانتیگراد و برای تکمیل دوره رشد خود به 2700 درجه روز نیاز دارند. همچنین مناطق با رطوبت نسبی کمتر از ۵۰ درصد و سرعت باد کمتر از ۱۵ کیلومتر بر ساعت در زمان گرده افشانی و دارای ۷۰ هزار مترمکعب سالانه آب در هر هکتار برای زردآلو مناسب هستند. در کل مناطق معتدل گرم که سرمای دیررس بهاره نداشته باشند برای تولید زرد و مناسب هستند.
خاک مناسب برای کشت درخت زردآلو
خاک مناسب برای کشت زردآلو نباید سفت مرطوب و رسی باشد زمین های گرم و خشک شنی را می پسندد و ریشه های زردآلو به شرایط غرقابی بسیار حساس هستند. یکی از خصوصیات اصلی خاک برای کشت زردالو خاصیت نفوذ پذیری مناسب است. نیازمند خاک های حاصلخیز با بافت متوسط لومی لومی شنی با زهکش مناسب است و با آب زیرزمینی پایین تر دو متر باید باشد بهترین اسیدیته در ناحیه ریشه بین ۶ تا ۸ باشد. درخت زردآلو شرایط قلیایی را تحمل میکند و شدیداً به سطوح بالای نمک حساس است. شوری خاک حداکثر تا ۱.۶ دهم دسی زیمنس بر متر باشد و بیشتر از آن بر عملکرد زردآلو تاثیر منفی می گذارد. درخت زردآلو خاک های آهکی را دوست دارد و به طور متوسط درصد آهک۱۰ تا ۱۵ درصد را تحمل میکند.
کاشت درختان زردالو در باغ
تهیه نهال رقم مورد نظر زردآلو از نهالستان های مورد تایید سازمان جهاد کشاورزی استان باشد تا با شرایط آب و هوایی محل کاشت انطباق داشته باشد. همچنین نوع پایه پیوند بر اساس وضعیت خاک مزرعه و بیماری های رایج در منطقه با نظر کارشناس کشاورزی تعیین شود. خاک نباید ماندابی سنگین و شور باشد امیر و عمق و نفوذ پذیری بالا داشته باشد نقشه باغ طراحی شده بر اساس آن گودال ها به قطر 80 سانتی متر و عمق یک متر باشد سپس کف گودالها با مخلوط خاک لایه سطحی + کود دامی پوسیده و کود شیمیایی پایه ۶ ماه قبل از کاشت نهال در شهریورماه احداث شده باشد.
در اسفند ماه یا فروردین ماه بسته به آب و هوای محل کشت قبل از باز شدن جوانه ها و قبل از تورم جوانه ها اقدام به انتقال نهالها به محل کشت شود. قبل از کاشت نهال ها بهتر است عملیات ضدعفونی کردن ریشه نهال ها یا پرالیناز با استفاده از قارچ کش، کود دامی پوسیده و خاک رس انجام شود.
فاصله کشت مناسب درختان زردالو
در روش کاشت بذر و تکثیر جنسی که نهال ها دارای حجم رویشی بیشتری هستند نیاز به فضای بیشتری داشته و فاصله درختان روی ردیف 6 و بین ردیف ها 7 متر در نظر گرفته میشود و در باغات پیوندی فاصله بین ردیفها ۶ متر و فاصله روی ردیفها 5 متر در نظر گرفته میشود. بهترین سیستم کاشت درختان زردالو در باغ برای داشتن حداکثر رشد و عملکرد و دریافت نور کافی، جهت ردیف ها باید شمالی جنوبی باشد. می‌توان از سیستمهای کشت مربعی مستطیلی مثلثی بر چند ردیفه یا داربستی استفاده کرد. در روش مربعی فاصله درختان روی ردیف ها با فاصله بین ردیفها برابر بوده و در این سیستم بعد از چند سال فاصله بین ردیف ها پوشانده میشود روش مربعی برای نقاط گرمسیر که نور زیادی دارند بهتر است. برای نقاط سردسیر شمالی که شدت نور کمتری دارند روش های مستطیلی بیشتر توصیه میشود چرا درختان در صبح و بعد از ظهر نور بیشتری دریافت می‌کنند.
نکات مهم در پرورش درختان زردآلو
در زمان کاشت نهال زردآلو هرس ریشه ها فراموش نشود، یعنی ریشه هایی که در زمان جدا شدن از خزانه دچار شکستگی و آسیب دیدگی شدند به خوبی حذف شوند تا ریشه‌ها ناهموار نشوند و آلودگی به زمین انتقال پیدا نکند. عمق کاشت نهال باید به گونه ای باشد که پیوندگاه یا محل پیوند حداقل ۱۵ سانتی متر روی خاک قرار بگیرد تا از ریشه دار شدن قسمت بالای پیوند جلوگیری شود. درختان هسته دار به خصوص زردآلو به پوسیدگی طوقه حساسیت زیادی دارند بنابراین طوقه به هیچ وجه در خاک قرار نگیرد نهال ها قبل از کاشت با محلول قارچ کش ضدعفونی شوند. بعد از استقرار نهال در باغ حتما خاک اطراف نهال با احتیاط فشرده شود و بعد از استقرار نهال با استفاده از قارچ کش های سیستمیک آبیاری انجام شود.
ارقام اصلاح شده و پیوندی زردآلو از سال دوم یا سوم بعد از کشت شروع به باردهی کرده و ثبات باردهی آنها از سال پنجم تا ششم اتفاق می‌افتد. در سال های پر بار نیاز به تنک کردن میوه و رعایت تناسب حداقل 20-30 برگ به ازای هر میوه باعث بهبود کیفیت رنگ میوه و جلوگیری از سال آوری میشود.
کود دهی درختان زردآلو
یکی از اقدامات مهم و موثر در باغات کاشت کود سبز با برگرداندن آن به خاک در ردیف های بین باغ است. گیاهان خانواده لگومینوز مانند یونجه و شبدر استفاده میشود. برنامه تغذیه باغات زردآلو شامل استفاده از کود های پرمصرف مانند نیتروژن فسفر و پتاسیم به صورت چالکود قبل از بهار و یا به صورت ترکیبات کود ان پی کا به صورت همراه آبیاری در طول دوره رشد است با نزدیک شدن زمان برداشت از کودهای ازت بالا استفاده نشود.
مقدار کودهای فسفر و پتاسیم گیاه بر اساس نتایج آزمون خاک مشخص شده و باید در ناحیه زیر سایه انداز درخت مخلوط با کودهای آلی به صورت چالکود استفاده شود. در زمان گل انگیزی در اواسط تابستانی یا دو تا سه هفته بعد از برداشت از کودهای حاوی عناصر ریز مغذی و اسیدآمینه مانند کود آهن و کود فروت ست استفاده شود در اواخر فصل خواب در زمستان یا بهار در زمان تورم جوانه ها مجددا از کود فروت ست به صورت محلول پاشی استفاده شود. عناصر ریز مغذی مانند منگنز و روی چند نوبت در طول فصل رشد محلول پاشی شوند. استفاده از کودهای حاوی کلسیم روی و بور و پتاسیم در طول دوره تشکیل میوه تا زمان برداشت به صورت محلول پاشی و آبیاری بسیار مثمر ثمر است.
روش محلول پاشی با کود فروت ست
برای میوه بندی بهتر و جلوگیری از ریزش گل ها و میوه ها استفاده از کودهایی به نام فروت ست لازم و ضروری است. محلول پاشی کود فروتست می‌تواند با کود های آماده که حاوی عناصر ازت، روی، بر و آمینو اسید و جلبک دریایی هستند انجام شود و یا با استفاده از کود اوره ۵ در هزار، اسید بوریک ۵ در هزار و سولفات روی ۵ در هزار تهیه شود و یک نوبت در پاییز، یک نوبت بعد از برداشت و قبل از ریزش برگها و نوبت دیگر در زمان تورم جوانه ها محلولپاشی شود.
روش چالکود در باغات زردآلو
در اواخر زمستان و اوایل بهار برای هر درخت می‌توان مقدار ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم کود سکوسترین آهن یا کود کلات آهن به علاوه ۲۵۰ گرم کود سولفات روی گرانول بعلاوه ۱۰۰ گرم کود سولفات منگنز +۱۰۰ گرم کود سولفات مس + ۱۰۰ گرم اسید اوریک و ۱ تا ۲ کیلوگرم سولفات پتاسیم یک کیلوگرم سولفات آمونیوم نیترات آمونیوم به علاوه ۳ تا ۵ کیلوگرم کود حیوانی و 1 کیلوگرم کود دی آمونیوم فسفات یا سوپر فسفات تریپل در چالکود استفاده شود.
به ازای هر درخت 1 تا 4 گودال به عمق ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر در یک سوم بیرونی سایه انداز درختان آماده شود و ترکیب کود های گفته شده در هر چالکود ریخته شود.
هرس درختان زردآلو
هرس و تربیت سالانه میوه‌های هسته دار برای افزایش عملکرد درختان میوه اهمیت زیادی دارد و درختان در زمستان و تابستان انجام میشود. هرس زمستان باید زمانی باشد که درختان کاملا بدون برگ در خواب زمستانی هستند و بعد از رفع یخبندان و پیش از باز شدن شکوفه ها در بهار یا اواخر زمستان می‌تواند انجام شود. گلهای زردآلو به سرمای دیررس بهاره حساس هستند، بنابراین نباید در هرس زردآلو عجله کرد، عجله می‌تواند گل دادن را تحریک کند و در این شرایط در بهار دچار سرمازدگی شوند.
اهداف اصلی هرس و تربیت درختان زردالو
مدیریت نور خورشید به نحوی که قسمتهای تاج درخت نور کافی ببینند. محدود کردن اندازه درخت و جلوگیری از داشتن حجم زیاد برای تسهیل زمان برداشت و بهبود رنگ میوه ها. تحریک تشکیل شاخه های میوه دهنده، درخت زردآلو بیشتر روی اسپرهای کوتاه و جانبی و سیخکهای دوساله میوه می دهند، بنابراین برای تحریک رشد جدید به منظور توسعه شاخه های میوه دهنده باید هرس زردآلو شبیه هلو انجام شود. معمولا هرس زردآلو کمی بعد از هرس هلو به صورت سبک تر انجام می شود. اکثر میوه های زرد آلو روی سیخکهای 1 تا 2 ساله تشکیل می‌شوند و هر سیخک بعد از سه سال باربری خشک میشود. بنابراین برای تولید شاخه های میوه دهنده جدید باید هرس سبک انجام شود. هرس شاخه های کوچک ۱۰ تا ۱۵ سانتی متری که بعد از سه سال بار دادن خشک شده اند لازم است همچنین بلند و میوه دهنده که الان پیش رو نشان دادند باید از بالای محل که یک شاخه جوان میان ظاهر شده است قطع گردد.