خیار یکی از گیاهان بومی جنوب شرق آسیا است و کشت آن در مناطق هندوستان، چین و آسیای جنوب شرقی از سال‌ها قبل رایج بوده است. بوته خیار دارای ساقه های خزنده و پوشیده از خارهای نازک و خشن است گیاهی یک ساله و علفی است، دارای برگ های ساده بزرگ به طول ۲۴ سانتی متر با دندانه و دمبرگ بین ۷ و ۲۰ سانتی متری می‌باشد.
ویژگی های مهم انتخاب خیار گلخانه ای
خیار گلخانه ای باید دارای عملکرد محصول بالا باشد، سازگار با شرایط کشت با گلخانه بوده. به زنبور یا سایر عوامل گرده افشانی نیاز نداشته باشد. با انجام هرس بتوان چندین بار از بوته برداشت کرد و خاصیت برداشت تدریجی داشته باشد. حالت بالارونده و خزنده داشته و قابل بستن به نخ گلخانه باشد و مهم تر اینکه پر گل و پر محصول باشد.
کوددهی خیار های گلخانه ای خاکی
قبل از انتخاب و استفاده از کود های مختلف خیار در گلخانه خیار خاکی باید آزمون خاک انجام شود. نمونه های خاکی که از گلخانه گرفته می‌شود باید نشان دهنده وضعیت کل خاک باشد. در مورد خیار گلخانه ای نمونه گیری از خاک باید هر سال انجام شود. حداکثر از یک مساحت یک هکتاری یک نمونه یکنواخت از نظر بافت، رنگ، شیب، میزان فرسایش، تاریخچه کشت، تناوب و نوع محصول و غیره یک نمونه تهیه شود. نحوه ورود به زمین گلخانه خیار هم مانند روش آزمون خاک در سایر گیاهان به صورت زیگزاگی و w شکل است و برای یک هکتار ۵ نمونه در عمق 20 تا 30 سانتیمتری خاک کافی است. بعد از نمونه برداری باید نمونه ها را با هم مخلوط کرد و به یک نمونه واحد رسید و به آزمایشگاه ارسال کرد. نمونه برداری از مناطقی که سطحی هستند و روی آن شوره زیاد تشکیل شده باشد مجاز نیست بهترین زمان برای نمونه برداری و آزمون خاک بعد از شخم زدن و زیر و رو کردن خاک و آبیاری خاک است تا نمک های اضافی سطح خاک شسته شده و در نیمرخ خاک به صورت یکنواخت حل شود.
علاوه بر آزمون خاک در گلخانه های خیار
استفاده از آزمون تجزیه برگی هم نشان دهنده غلظت عناصر مورد نظر در برگ و کمبود و بیش بود و آفات و بیماری ها می‌باشد. از یکی از مشکلات آزمون برگ زمان بر بودن آن است و بیش از یک هفته زمان می‌برد. برای تجزیه برگ در مراحل اولیه گلدهی باید از جوان‌ترین برگ های بالغ با دنبرگ نمونه برداری به عمل بیاید.
کودهای مناسب برای استفاده در کشت خیار گلخانه ای
در انتخاب کودهای مناسب برای مصرف در گلخانه های خاکی خیار باید به موارد زیر توجه کنید: یکی این که حداقل هزینه را با حداکثر اثر بخشی داشته باشد. کودهایی که انتخاب می‌کنید کاملا قابل حل در آب بوده و دارای غلظت بالایی از عنصر مورد نظر باشد. علاوه بر تأمین یک عنصر تامین عناصر دیگر مانند عناصر میکرو یک امتیاز محسوب می شود. کودهای مورد استفاده در گلخانه باید عاری از عناصر سنگین و یون های نامطلوب مانند کلر سدیم و شوری باشد.
کود های آلی در کشت خیار گلخانه ای خاکی
کودهای آلی شامل موادی هستند که از بقایای حیوانی و گیاهی فضولات و مواد زائد به دست بیاید. کودهای آلی در خاک از نظر تغذیه شیمیایی مفید بوده و علاوه بر آن باعث بهبود خواص فیزیکی و بیولوژیکی خاک می شوند. از جمله کود های عالی مناسب مانند گوسفندی گاوی ، مرغی، اسبی، انواع کمپوست و ورمی کمپوست و کود های سبز و خاک برگ است. زمان استفاده از انواع کودهای حیوانی قبل از کشت است. کود دامی تنها یک سوم از عناصر مورد نیاز گیاه خیار گلخانه ای را تامین می‌کند و استفاده بیش از حد از کودهای دامی باعث افزایش شوری خاک می‌شود همچنین در صورت نپوسیده بودن و عدم فرآوری مشکلات بسیاری مانند انواع آفات و بیماری ها در گلخانه ها پدید می‌آورد. در خیار گلخانه ای استفاده از کمپوست، ورمی کمپوست و کودهای آلی مایع مانند انواع هیومیک اسید و کودهای مرغی مایع بیشتر توصیه می‌شود.
کودهای فسفر در کشت خیار گلخانه ای خاکی
کودهای فسفاته قابل استفاده در گلخانه باید کاملا محلول باشند. اوره فسفات، اسید فسفریک صنعتی و ترکیباتی مانند مونو آمونیوم فسفات مونو، پتاسیم فسفات به دلیل قابلیت حل شدن بالا در گلخانه به صورت آبیاری استفاده می‌شوند. کمتر از کودهای فسفاته گرانوله در گلخانه ها استفاده می‌شود. کودهای فسفاته در خیار باعث افزایش سطح ریشه و گلدهی زود هنگام می شود و مصرف زیاد کودهای فسفات باعث گلدهی بیش از اندازه و ریزش بیش از حد گلها می‌شود. در مصرف کودها باید تناسب بین عناصر پر مصرف مانند نیتروژن فسفر و پتاسیم رعایت شود و مرحله رشد گیاه مورد دقت قرار بگیرد.
افزایش بیش از اندازه پتاسیم در خاک باعث کمبود کلسیم و منیزیم می شود به خصوص در کشت هیدروپونیک خیار نسبت کلسیم پتاسیم بسیار مهم است. استفاده بیش از بیش از حد از کودهای فسفر باعث کمبود کلسیم و منیزیوم می‌شود.
کودهای پتاسیمی مورد استفاده در کشت خیار گلخانه ای خاکی
چهار کود پتاسه برای گلخانه های خیار خاکی که امکان استفاده به صورت آبیاری وجود دارد از جمله: کود کلرور پتاسیم، سولفات پتاسیم، پتاسیم فسفات و نیترات پتاسیم. در شرایط بسیار شور بهتر است از کودهای سولفات پتاسیم استفاده شود و همچنین در آب های با کیفیت مناسب و درصد پایین کلسیم سولفات پتاسیم کاربرد بهتری دارد. پتاسیم فسفات هم یکی از از منابع مهم تامین پتاسیم و فسفر است و بیشتر به عنوان کود فسفر شناخته می شود. کود کلرور پتاسیم حلالیت بسیار بالایی دارد و قابل اختلاط با سایر کودهای نیتروژنه است ولی به دلیل داشتن کلر برای اراضی شور و بخصوص خاک های کشور توصیه نمی‌شود.
کود های کلسیم و منیزیم مورد استفاده در کود آبیاری خیار گلخانه ای
علاوه بر این که در آب آبیاری و خاک مقدار زیادی کلسیم و منیزیم وجود دارد ولی نیاز به خیار گلخانه ای به این دو عنصر بسیار زیاد است. یکی از منابع تامین کلسیم محلول در آب کود نیترات کلسیم است که قابل استفاده به صورت آبیاری می باشد و انواع مختلفی به شکل گرانوله و پولکی وجود دارد برای تامین منیزیم از کودهای گروه سولفات منیزیم و یا نیترات منیزیم توصیه می شود. علاوه بر روش استفاده از کود ها به صورت کود آبیاری استفاده از کودهای قابل انحلال در آب با فرمولاسیون های مایع برای کاربرد در روش محلول پاشی بسیار مرسوم است.