مرگ گیاهچه پوسیدگی ریزوکتونیایی، فایتوفتورایی و پیتیومی
علائم ایجاد شده توسط قارچ های گونه های پیتیوم و فیتوفترا معمولا با مرگ گیاهچه قبل از ظهور همراه است و علامت بارز آن لهیدگی نرم به همراه لکه های قهوه ای تا سیاه به صورت آبسوختگی است که خیلی سریع به همه قسمت های گیاهچه گسترش می یابد. مرگ گیاهچه پس از خروج از خاك با ایجاد زخم های آبسوخته تیره رنگ در قسمت ریشه ها شروع و به ساقه در بالای سطح خاك گسترش می‌یابد. با توسعه ضایعه به کل دور ساقه، سبب پژمردگی و مرگ گیاهچه میشود.
علائم بیماری ریزوکتونیا گوجه فرنگی
علائم ناشی از قارچ ریزوکتونیا قبل از خروج گیاهچه از خاك به صورت زخم های برنزه تا قهوه ای متمایل به قرمز رنگ در روی نشاء است که با گسترش آن سبب مرگ گیاهچه میشود. علائم بوته میری پس از خروج گیاهچه از خاك شامل زخم های قهوه ای متمایل به قرمز تا سیاه در روی ریشه ها و ساقه زیر سطح خاك است. اما تحمل گیاهان رشد یافته نسبت به آلودگی بیشتر بوده و در این مرحله از رشد زخم ها معمولا به سطح پوست محدود میشود.
کنترل بیماری ریزوکتونیایی گوجه فرنگی
برای کنترل بیولوژیک این بیماری استفاده از قارچ کش بیولوژیک تریانوم یا همان تریکودرما هارزریانوم 30-40 گرم به برای هر ۱۰۰۰ گیاه به صورت تیمار بذر و مرحله پس از انتقال نشا، کنترل شیمیایی با استفاده از قارچ کش متالاکسیل با نام تجاری ریدومیل گرانول 5 درصد با غلظت ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم در هکتار، قارچکش پریویکور انرژی با غلظت ۳ لیتر در هکتار به صورت همراه با آبیاری، استفاده از قارچکش متالاکسیل مانکوزب با غلظت دو در هزار ریختن پایین بوته و در گلخانه ها و قدرت ۲۰۰ گرم در هر مترمکعب برای ضدعفونی خاک همچنین استفاده از قارچ کش پروپلنت با غلظت 1 در هزار همزمان با کاشت در سینی و انتقال نشا و دو هفته پس از انتقال نشا به صورت محلول پاشی.
کپک سفید یا پوسیدگی ساقه اسکلروتینیایی
علائم بیماری این قارچ سبب آلودگی ساقه، برگ، برگچه ها و گاهی میوه نیز میشود. در ابتدا لکه های آبسوخته در ناحیه ساقه بوجود آمده و در نهایت سبب نرم شدن منطقه آلوده میشود. معمولا قارچ سفید رنگ در محل آلودگی رشد می‌کند. پوسیدگی نرم پیش رونده در بافت خارجی با توخالی شدن مغز ساقه همراه است. سرانجام بخش های بزرگی از ساقه خشک شده و به رنگ خاکستری مایل به قهوه ای در می‌آید.
کنترل زراعی و بهداشتی
تناوب زراعی با غلات و پیاز، زهکشی و تهویه مناسب، اجتناب از کشت گوجه فرنگی در مزرعه ای که قبلا این بیماری وجود داشته است، شخم عمیق بعد از برداشت برای دفن اسکلروت ها، جمع آوری بقایای گیاهی
پوسیدگی ریشه فایتوفتورایی گوجه فرنگی
عامل بیماریدر مرحله نشائی در خزانه سبب مرگ گیاهچه میشود. در گیاهان رشد یافته باعث پوسیدگی ریشه و طوقه، سوختگی شاخ و برگ و پوسیدگی میوه میشود. بوته ها بدون زردی و پژمردگی، سبز خشک میشوند. بیماری لکه های قهوه ای روی ریشه اصلی و ریشه های فرعی ایجاد می‌کند که میتواند به سطح خاك و حتی روی ساقه گسترش یابد. با پیشرفت بیماری ریشه های کوچکتر پوسیده شده و ضایعات فرورفته قهوه ای رنگی روی ریشه های ثانویه بزرگتر و ریشه اصلی پدید می‌آید.
کنترل بیماری پژمردگی فایتوفتورایی
کنترل زراعی و بهداشتی
تناوب زراعی با غلات و پیاز، زهکشی و تهویه مناسب، اجتناب از کشت گوجه فرنگی در مزرعه ای که قبلا این بیماری وجود داشته است، شخم عمیق بعد از برداشت برای دفن اسکلروت ها، جمع آوری بقایای گیاهی
قارچکش بیولوژیک تریانوم پی به میزان 40-30 گرم برای هزار گیاه به صورت تیمار بذر و مراحل انتقال نشاء و بعد از انتقال نشاء-متالاکسیل با نام تجاری ریدومیل گرانوله 5 درصد با غلظت 25-20 کیلوگرم در هکتار، پریویکور انرژی 3 لیتر در هکتار، استفاده از قارچکش متالاکسیل مانکوزب با غلظت دو در هزار ریختن پایین بوته و در گلخانه ها و قدرت ۲۰۰ گرم در هر مترمکعب برای ضدعفونی خاک همچنین استفاده از قارچ کش پروپلنت با غلظت 1 در هزار همزمان با کاشت در سینی و انتقال نشا و دو هفته پس از انتقال نشا به صورت محلول پاشی.
پژمردگی ورتیسیلیومی گوجه فرنگی
علائم به صورت پژمردگی و زرد شدن برگ های مسن از حاشیه انتهایی آن شروع و بصورت لکه های قهوه ای رنگ V شکل ادامه می‌یابد. در نهایت برگ های مسن زرد و خشک میشوند. بوته های بیمار از رشد باز مانده و واکنشی به کود و آب نشان نمی‌دهند، در روزهای آفتابی بوته های آلوده علائم پژمردگی نشان می‌دهند. در برش عرضی ساقه اصلی در نزدیک سطح خاك، تغییر رنگ قهوه ای مایل به زرد روشن در سیستم آوندی و اطراف مغز در ناحیه طوقه گیاه مشاهده میشود. توسعه بیماری درآب و هوای خنک 25-21 درجه سانتیگراد است.
کنترل زراعی و بهداشتی
تناوب زراعی با غلات و پیاز، زهکشی و تهویه مناسب، اجتناب از کشت گوجه فرنگی در مزرعه ای که قبلا این بیماری وجود داشته است، شخم عمیق بعد از برداشت برای دفن اسکلروت ها، جمع آوری بقایای گیاهی
پژمردگی فوزاریومی گوجه فرنگی
اولین علامت بیماری به صورت بی رنگ شدن رگبرگ های جوان ظاهر میشود. در برگ های مسن دمبرگ ها به طرف پایین خم میشوند. آلودگی در مرحله گیاهچه باعث پوسیدگی طوقه شده و گیاه می‌میرد. در گیاهان مسن تر در ناحیه طوقه گال هایی بوجود می‌آید و گاهی از روی این گال ها ریشه های نابجا بیرون می‌آید. در گیاهان بالغ علائم با زرد شدن برگ های مسن تر شروع شده و سپس کل سرشاخه ها زرد میشود. در گیاهان بالغ علائم بیماری هنگام شروع رسیدگی میوه رنگ گرفتن میوه ها ظاهر شده و گیاه آلوده سریعاً پژمرده میشود.
به طور کلی علامت مشخص این بیماری زرد شدن یک طرف برگ یا شاخه است. برگ های آلوده پژمرده و خشک شده اما متصل به ساقه باقی می‌مانند. پژمردگی در روزهای آفتابی و توقف رشد از ویژگی دیگر بوته های آلوده است. در برش طولی ریشه، ساقه و حتی دمبرگ تغییر رنگ آوندی به قرمز مایل به قهوه ای به عنوان علامت مشخصه این بیماری بوده و از بیماری پوسیدگی طوقه فوزاریومی قابل تفکیک است. بیماری در دمای 28 درجه سانتیگراد خاك سریع گسترش می‌یابد. پژمردگی فوزاریومی در میزان بالای عناصر کم مصرف، فسفر و نیتروژن آمونیومی افزایش پیدا می‌کند.
کنترل بیماری پژمردگی گوجه فرنگی
استفاده از ارقام مقاوم، پوشش مناسب و کامل گلخانه
های مکسازول به میزان قبل از انتقال نشا 1 در هزار ، یک هفته بعد از انتقال نشا 2 در هزار، دو هفته بعد از سمپاشی دوم 2 در هزار
بیماری پوسیدگی طوقه فوزاریومی
علائم اولیه بیماری در مرحله شروع رسیدگی میوه رنگ گرفتن میوه مشاهده میشود. این علائم شامل زرد شدن برگ های مسن تر از پایین بوته و ادامه این روند به سمت برگ های جوان تر است. در هنگام تشدید بیماری، گیاه سریعاً پژمرده شده و می‌میرد. اما به طور کلی پژمردگی در روزهای آفتابی گرم شایعتر است. زخم های قهوه ای رنگ شکلاتی در روی ریشه در نزدیکی سطح خاك و به سیستم آوندی ریشه گسترش می‌یابد. این تغییر رنگ آوندی حداکثر تا حدود 25 سانتی متری بالای سطح خاك ادامه می‌یابد که در شناسایی این بیماری و تفکیک آن از پژمردگی فوزاریومی کمک می‌کند. با پیشرفت بیماری کل سیستم ریشه قهوه ای رنگ شده و انتهای ریشه شروع به پوسیدگی می‌کند. دمای مناسب خاك برای گسترش بیماری 20 درجه سانتیگراد است.
کنترل بیماری پژمردگی گوجه فرنگی
استفاده از ارقام مقاوم، پوشش مناسب و کامل گلخانه
های مکسازول به میزان قبل از انتقال نشا 1 در هزار ، یک هفته بعد از انتقال نشا 2 در هزار، دو هفته بعد از سمپاشی دوم 2 در هزار
سفیدک پودری گوجه فرنگی
علائم ابتدایی سفیدک پودری گوجه فرنگی به صورت لکه های سبز کمرنگ یا زرد روشن در بخش بالایی برگ ها ظاهر شده و به تدریج قارچ به شکل پودر سفید رنگ در سطح زیرین برگ تشکیل میشود و در نهایت توده های پودری سفید رنگ به هر دو سطح برگ را بیفته و گسترش پیدا می‌کند و در نهایت موجب بروز شدن و خشک شدن برگ ها میشوند این بیماری باعث کاهش عملکرد کوچک شدن میوه ها و همچنین آفتاب سوختگی میشود. شرایط مناسب برای توسعه بیماری رطوبت نسبی ۵۲ تا ۷۵ درصد و شرایط دمای ۲۷ درجه سانتیگراد است.
کنترل بیماری سفیدک پودری گوجه فرنگی
رعایت نکات ضروری و بهداشتی زراعی، تنظیم تهویه و دوره آبیاری و از بین بردن علف های هرز. طرز استفاده از قارچ کش های شیمیایی مانند سولفور ۸۰ تا ۹۰ درصد میزان 2-3 در هزار و قارچکش دینوکاپ به مقدار ۱ تا ۲ کیلوگرم در هکتار همچنین استفاده از قارچ کش ارتیواتاپ به مقدار ۱ لیتر در هکتار در مزرعه و ۷۵۰ سی سی در گلخانه قارچکش دومارک مقدار ۵۰۰ سی سی در مزرعه ۴۰۰ سی سی در گلخانه استفاده از قارچ کش استروبی اکسی کلرور مس توصیه میشود.
بیماری بلایت یا بادزدگی یا سفیدک داخلی گوجه فرنگی
علائم این بیماری در تمام شاخه و برگ های اندام های هوایی گیاه دیده میشود علائم اولیه به صورت خم شدن برگ های آلوده می‌باشد لکه های کوچک قهوه ای روی برگ ها در خزانه و بعد از چند روز چروک شدن دور تا دور آن ها به شکل رنگ قهوه ای مایل به خاکستری و پشت برگ روبروی محل لکه های ایجاد شده به رنگ خاکستری مایل به سفید در می‌آید. در صورت عدم مبارزه در خزانه و مزرعه لکه های آفتاب سوخته در روی برگ ها ایجاد میشود. در محیط های گرم و مرطوب روی سرشاخه های گیاه به سرعت گسترش پیدا می‌کند. در آب و هوای مرطوب و خنک به سرعت گسترش پیدا می‌کند.
کنترل بیماری بلایت بادزدگی گوجه فرنگی
عدم کاشت در زمین هایی که سال قبل در آن سیب زمینی که شده است. عدم استفاده از آبیاری بارانی و شرایط غرقابیف استفاده از ارقام مقاوم رعایت آیش و تناوب چند ساله با غلاتی مانند گندم و جو، تنظیم تهویه و کاهش رطوبت سطح بوته ها و جمع آوری و بقایای گیاهی بعد از برداشت با استفاده از قارچکش هایی مانند اکسی کلرور مس به مقدار ۱ تا ۲ کیلوگرم در هکتار، قارچ کش اکشن پرو 200-400 گرم در هکتار، رانمن به مقدار ۴۰۰ و ۵۰۰ گرم در هزار در گلخانه.
بیماری شانکر ساقه آلترناریایی گوجه فرنگی
علائم بیماری بر روی بخش های هوایی گیاه مانند برگ، دمبرگ،برگ ساقه و میوه ها مشاهده میشود به صورت زخم های قهوه ای تیره به شکل دایره های متحدالمرکز به سمت مغز ساقه پوسیده میشود. روی علائم بیماری روی میوه های نارس و رسیده ظاهر میشود و عصاره قارچ انتهای رگبرگ ها سبب ایجاد لکه های بافت مرده در ساقه های گیاه میشود. رطوبت نسبی بالا بارندگی آبیاری بارانی شبنم و زخم های ایجاد شده در اثر هرس گوجه فرنگی ها باعث انتقال بیماری میشود.
کنترل بیماری شانکر ساقه آلترناریایی گوجه فرنگی
عدم آبیاری زیاد رعایت تناوب زراعی استفاده از ارقام مقاوم و حذف علف های هرز و بقایای گیاهی
بیماری لکه موجی آلترناریایی گوجه فرنگی
از علائم این بیماری لکه های کوچک گرد تا زاویه دار قهوه ای تیره تا سیاه به شکل نامنظم و پراکنده روی برگهای مسن هستند. علائم از حاشیه برگها شروع میشوند و با پیشرفت بیماری لکه ها به صورت دوایر متحدالمرکز تیره با حاشیه های زرد دیده میشود و کم کم باعث خشک شدن برگها میشود. این زخم ها روی ساقه ها دمگل و به شکل کشیده و قهوه ای رنگ در می‌آید در گیاهان مسن لکه ها روی ساقه در یک طرف دیده میشود که در نهایت منجر به شکسته شدن ساقه میشود.
در روی میوه ها به صورت لکه های درشت و سیاه رنگ در ناحیه اتصال میوه دنبال دیده میشوند و در ادامه آن عارضه آفتاب سوختگی هم ایجاد میشود. در میوه های سبز و قرمز به صورت فرورفتگی کوچک شروع شده و ممکن است باعث ریزش میوه ها نیز شوند. در شرایط گرم بین دمای ۲۴ تا ۲۹ درجه سانتی گراد و رطوبت بالا گسترش پیدا می‌کند و در مناطق خشک بعد از شبنم های صبحگاهی ممکن است تشدید شود.
کنترل بیماری لکه موجی گوجه فرنگی
عدم کشت متراکم همچنین استفاده از ارقام مقاوم مانند کورال، کیان، سوپر چف، سوپر استرین بی، ۶۵۱۵ و پولاد استفاده شود. از قارچکش های شیمیایی مانند بلکیوت به مقدار ۷۵۰ گرم در هکتار، سیگنوم ۵۰۰ سی سی در هکتار، کابریودو به مقدار 2 لیتر در هکتار توصیه میشود.
بیماری آنتراکنوز یا خال سیاه گوجه فرنگی
علائم این بیماری در میوه ها ساقه ها برگ و ریشه به وجود آمده ولی شدت آلودگی در میوه و ریشه ها بیشتر است. در مرحله سبز بودن میوه ها به آسانی آلوده شده ولی علائم آن در زمان رسیدن آشکار میشود. زخم های اولیه به صورت فرورفتگی دایره ای شکل به صورت لکه های دارای حلقه های مرکزی تیره رنگ هستند که در زیر پوست زخم ها ممکن است رنگ بافت میوه سفید رنگ و خشک شده باشد و بافت مرکزی لکه ها به رنگ سیاه می‌باشد. در آب و هوای مرطوب کنیدی های زیادی از قارچ تولید شده و توده های اسپور از سطح لکه ها گسترش می‌یابند.
ریشه های آلوده شده دارای زخم های قهوه ای رنگ با لکه های سیاه روی ریشه است به همین دلیل این بیماری به نام خال سیاه یا آنتراکنوز گوجه فرنگی نامگذاری شده است. آلودگی برگها به ندرت مشکل زا هستند و بیشتر به صورت نقاط قهوه ای با حاشیه های زرد رنگ دیده میشوند. وجود رطوبت و درجه حرارت بین ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتی گراد از شرایط مساعد برای گسترش بیماری است.
کنترل بیماری آنتراکنوز گوجه فرنگی
کنترل زراعی و بهداشتی، تناوب کشت استفاده از گیاهان غیرمیزبان، استفاده از بذور عاری از بیماری و گواهی شده – از بین بردن علف های هرز و بقایای گیاهی آلوده، – ضدعفونی خاك هر دو تا سه سال خاك بایستی با استفاده از آفتابدهی ضدعفونی شود.
بیماری کپک خاکستری گوجه فرنگی
این قارچ هم اندام های هوایی را آلوده می‌کند و از طریق زخم ها وارد گیاه میشود. علائم بیماری در ساقه ها به صورت لکه های بیضوی شکل با ظاهری مرطوب هستند در شرایط رطوبت زیاد به صورت کپک خاکستری رنگی قابل مشاهده هستند و ضایعات روی ساقه به صورت حلقه های متحدالمرکز دیده میشوند.
آلودگی میوه ها از روی گلگاه ایجاد شده و کم کم گسترش پیدا می‌کند و توسط اسپور های خاکستری رنگی باعث توسعه پوسیدگی آبکی در میوه ها میشوند. در شرایط رطوبتی زیاد قارچ های تولید شده می‌توانند با باد پراکنده شوند و باعث گسترش بیماری در کل مزرعه گلخانه میشوند.
کنترل بیماری کپک خاکستری در گوجه فرنگ
ایجاد تهویه مناسب در بین بوته ها با هرس کردن و تنظیم رطوبت نسبی هوا و مدیریت آبیاری
بیماری لکه برگی خاکستری گوجه فرنگی
علائم آن روی برگ و صورت نقاط سیاه و قهوه‌ای کوچکی ظاهر شده با توسعه این لکه ها به رنگ خاکستری تا قهوه ای لکه های زاویه دار ای به قطر ۳ میلیمتر با حاشیه زرد رنگ ایجاد میشود و در نهایت این لکه ها از ناحیه مرکزی نقاط خشک شده و ترک می‌خورند. اگر این لکه ها زیاد شوند حالت زردی برگ پیدا کرده داده و منجر به خشک شدن و ریزش برگها میشوند. میوه ها و شاخه ها تحت تاثیر بیماری قرار نمی‌گیرد آب و هوای گرم و مرطوب از شرایط لازم برای گسترش این بیماری است.
بیماری غنچه درشتی یا تورم جوانه های گوجه فرنگی
علائم اولیه این بیماری بزرگ شدن غیر نرمال و توسعه جوانه‌های بول به ویژه در انتهای جوانه ها است کاسبرگ‌ها با باز شدن گلها جدا نشده و جوانه های گل به صورت متورم و سبز مشاهده میشوند. همچنین کاسبرگ بیش از اندازه معمول رشد کرده و به رنگ بنفش تغییر می‌یابند. میان گره ها کوتاه تر شده و گل ها به صورت ایستاده با ظاهری سبز رنگ و میوه ها کوچک و بدشکل میشوند. علائم دیگری بیماری ضخیم شدن ساقه‌ها کوچک ماندن بوته است که مشابه بیماری ویروسی یا تغذیه ناکافی می‌باشد.
نماتدهای مولد گره ریشه گوجه فرنگی
علائم بیماری های ایجاد شده توسط نماتد های مولد گره در بخش های هوایی گیاه باعث توقف رشد و پژمردگی در بوته ها میشود در زیر برگها تغییر رنگ بنفش دیده شده که از علائم کمبود فسفر ناشی از نماتد است. روی ریشه های آلوده نواحی متورم نامنظم دیده میشود که همان گره های گالهای نماتد هستند. دمای مناسب برای توسعه نماتد ۲۷ درجه سانتیگراد است. نماتدها دامنه میزبانی وسیعی داشته و خسارت آنها در خاکهای سبک و شنی و آلوده بیشتر است.
کنترل نماتد مولد گره ریشه
استفاده از نشاهای سالم رعایت آیش در زمین به همراه شخم تابستان و کنترل علف های هرز هرز بقایای گیاهی در خاکهای آلوده آفتاب دهی خاک خزانه با پلاستیک کشی روی خاک مرطوب به مدت ۴ تا ۶ هفته استفاده از ارقام مقاوم مانند متین آیدن رها پولاد و زمرد و رعایت تناوب زراعی با گیاهان غیر میزبان. از جمله اقدامات شیمیایی ضدعفونی خاک با متام سدیم به میزان ۵۰ گرم در هر متر مربع خاکی و ۳۲ گرم به ازای هر متر مکعب آب در درجه حرارت ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد استفاده از آبامکتین ترویگو به مقدار ۸ لیتر در هکتار در هکتار در زمان انتقال نشا
بیماری ویروسی پژمردگی لکه گوجه فرنگی(TSWV)
از جمله علائم این بیماری ویروسی وجود لکه های زرد متمایل به نارنجی کوچک در برگهای مسن است این علائم به تدریج گسترش یافته و به لکه های کم و بیش دایره ای شکل برنزه تبدیل میشوند. کم کم نوک برگهای خشکیده میشود و رنگ های روشن و تیره در امتداد ساقه و برگ ایجاد میشود توقف رشد زرد شدن برگ ها و افتادگی برگ ها از علائم دیگر این بیماری است روی میوه ها هم معمولاً حلقه های متحدالمرکز کمی برآمده زرد و سفید رنگ دیده می شود. شرایط توسعه بیماری وجود آفاتی مانند تریپس های جالیز است که نه تنها در مرحله لاروی بلکه تا پایان عمر هم می توانند این ویروس در بدن حشره وجود داشته باشد.
کنترل بیماری ویروسی گوجه فرنگی
مبارزه با تریپس های ناقل و حذف علف های هرز طرز استفاده از ارقام مقاوم است
ویروس پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی(TYLCV)
ویروس پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی به بیماری ویروسی سرجمع نیز معروف است که در مراحل ابتدایی رشد باعث توقف رشد کوتوله ماندن گیاه میشود. در سرشاخه‌های ایستاده به صورت زرد شدن حاشیه برگها قاشقی و فنجانی شدن شدید برگهای انتهایی و ریز شدن برگهای انتهایی دیده میشود. بوته‌های دارای آلودگی شدید میوه تولید نکرده و ریزش گل ها را هم تا ۹۰ درصد در آنها دیده میشود. شرایط انتقال این بیماری ویروسی توسط سفید بالک ها می‌باشد. در صورت عدم کنترل آفت میتواند تا صددرصد محصول را از بین ببرد علاوه بر این انتقال ویروس می تواند از علفهای هرز خانواده سولاناسه به وسیله مگس سفید بالغ نیز انجام شود.
کنترل بیماری ویروسی پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی
از طریق تغییر تاریخ کشت، از بین بردن آفات ناقل مانند انواع سفید با لکها، کشت گیاهان تله مانند خیار و کلم حلوایی، از علف های هرز میزبان و هم خانواده، تولید و تکثیر نشای گوجه فرنگی در مناطق دور از مزارع گوجه فرنگی، کشت گیاهانی مانند ذرت در اطراف مزارع گوجه فرنگی، کشت گوجه فرنگی با فاصله زمانی و مکانی از سایر میزبان ها مانند کلم کدوی آن سویا هم به علف های هرز، استفاده از مالچهای رنگ زرد، استفاده از ارقام مقاوم به این نوع ویروس و حذف واسطه ها در مزار بلافاصله بعد از برداشت.
ویروس موزاییک گوجه فرنگی(ToMV)
علائم بیماری ویروسی موزاییک گوجه فرنگی به صورت لکه های سبز روشن و تیره روی برگهای گوجه فرنگی و همچنین توقف رشد بوته و کوتولگی است. علائم روی برگ ها از لکه های زرد تا نکروزه شدن خمیدگی برگها به سمت بالا، نوار های زرد روی ساقه و در آب و هوای خنک شکل ظاهری برگها مانند برگهای سرخس شده و سطح پهنک برگ ها به شدت کوچک میشوند و در درجه حرارت های بالا علائم روی برگ ممکن است به صورت نهفته تر باشند. از علائم دیگر این بیماری ویروسی عدم رسیدگی یکنواخت میوه و قهوه ای شدن دیواره داخلی میوه ها به ویژه در میوه های پایین تر و خوش اول است.
راه انتقال بیماری ویروسی موزاییک گوجه فرنگی تماس فیزیکی است دامنه میزبانی وسیعی دارد و به آسانی از طریق ماشین آلات و کارگران از گیاهان آلوده به سالم منتقل میشود این ویروس بذرزاد است و رایج ترین روش انتقال آن زمان انتقال نشا به مزرعه و هرس شاخه ها با استفاده از ابزار آلوده است.
کنترل بیماری ویروس موزاییک گوجه فرنگی
استفاده از ارقام مقاوم استفاده از بذرهای عاری از ویروس ضدعفونی سینی نشا وسایل هرس است. تجهیزات بعد از هربار هرس و شستشوی دست کارگران با آب و صابون قبل از دست زدن به ظروف و سینی های کشت و از بین بردن علف های هرز.
بیماری پژمردگی باکتریایی گوجه فرنگی
از جمله علائم بیماری پژمردگی برگهای پایینی و به تدریج پژمردگی کل گیاه به صورتی که برگ ها با زرد شدن همراه نیستند. در برش عرضی ساقه های پژمرده مواد خاکستری لزجی از محل برش خارج میشود در طول ساقه های برش یافته از رنگ زرد تا قهوه ای روشن دیده میشوند و با پیشرفت بیماری تیره تر میشود. راه ساده تشخیص بیماری قرار دادن ساقه تازه بریده شده در آب است جریان شیره سفید رنگ مواد مترشحه از داخل محل برش ساقه وارد آب میشود. این بیماری میزبان های زیادی دارد و بیشتر از طریق خاک های آلوده به باکتری از طریق زخم های طبیعی وارد گیاه میشود حشرات و جوندگان نیز می‌توانند باعث انتقال بیماری شوند آب و هوای گرم و دمای بین ۲۸ تا ۳۵ درجه سانتی گراد و رطوبت زیاد باعث گسترش این بیماری میشوند. کنترل بیماری پژمردگی باکتریایی گوجه فرنگی استفاده از نشانه های سالم کنترل علف های هرز و تناوب زراعی و مدت سه سال با گیاهان غیر آن است.
بیماری لکه گرد باکتریایی گوجه فرنگی
باکتری عامل کدام بیماری باکتری معروف سودوموناس است و روی برگها و میوه ها لکه های نکروزه قهوه ای تا سیاه رنگ با حاشیه زرد روی برگ ها ایجاد می‌کند و نهایتاً سطح وسیعی از پهنک برگ را گرفته و موجب ریزش برگ ها میشود. وجود لکه ها در زیر سطح برگ نیز به شدت زیاد است. در دمگل ها و ساقه ها باعث ایجاد لکه های بیضوی شکل کشیده میشوند در روی میوه ها لکه ها به صورت خال های ریز و تیره دیده میشود در میوه های رسیده باحاله زرد رنگی احاطه شده اند قطر این لکه ها به ندرت به یک میلیمتر می‌رسد.
شرایط مناسب آب و هوایی برای تکثیر باکتری ها وجود رطوبت و دمای معتدل در دامنه های بین ۱۵ تا ۲۴ درجه سانتیگراد است. جابجایی عامل بیماری زا از طریق بذر های آلوده باران و باد انجام میشود.
کنترل بیماری لکه گرد گوجه فرنگی
رعایت تناوب زراعی به مدت حداقل 3 سال با گیاهان غیر میزبان در خزانه و مزارع، مبارزه با علف های هرز و استفاده از بذور و نشاهای عاری از بیماری و سالم و استفاده از ارقام مقاوم و کاهش رطوبت با استفاده از آبیاری قطره ای.
بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی
علائم این بیماری از قسمت های پایینی گیاه با زرد شدن و خمیدگی برگهای مسن به طرف پایین آغاز شده و یک طرف برگ ها پژمرده میشوند و به سمت بالا و داخل می‌پیچند و بعداً قهوه ای رنگ و پژمرده میشوند ولی ریزش نمی‌کنند. سپس رگه هایی به رنگ روشن در اطراف رگبرگ اصلی برگ و به سمت دمبرگ و ساقه گسترش می‌یابند. باقی ماندن برگهای آلوده روی ساقه از علائم بارز این بیماری است در قسمت داخلی ساقه آوند ها به رنگ قهوه ای روشن یا زرد تغییر رنگ داده و در ادامه به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز در می‌آیند مغز ساقه زرد شده و آردی شکل تو خالی میشود. ترشحات باکتری های زرد رنگ در محل برش ساقه های آلوده دیده میشوند. آلودگی روی میوه به صورت زخم های سفید کوچکی که به رنگ قهوه‌ای و سیاه یا جرب شکل در می‌آیند و حاشیه زخم ها هاله سفید رنگی دارند و به نام لکه چشم پرنده نیز شناخته میشوند. گسترش بیماری بافت آوندی از ساقه به میوه با تغییر رنگ قهوه ای مایل به زرد است و باعث ایجاد حفره هایی در مغز ساقه میشود.
این باکتری به مدت پنج سال در خاک و بقایای گیاهی زنده می ماند و اکثرا از طریق زخم های روی گیاه روزنه های برگ و ریشه ها منتقل میشود دمای متوسط بین ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی بیش از ۸۰ درصد برای رشد و گسترش این بیماری مناسب می‌باشد. در آب و هوای گرم و مرطوب پایش و بررسی مزرعه باید دقت و مدام انجام شود. راهکار مبارزه با این بیماری رعایت بهداشت باغ رابطه بهداشت مزرعه از بین بردن علف های هرز هم خانواده از بین بردن گیاهان آلوده و از بین بردن بقایای گیاهی بعد از برداشت روابط بهداشت کارگران است. علاوه بر آن استفاده از قارچکش های شیمیایی مانند ترکیبات مسی برای جلوگیری از آلودگی ثانویه میتواند موثر باشد.
دستورالعمل اجرایی مدیریت تلفیقی عوامل خسارت زای گوجه فرنگی کژال کریمی و ولی الله رضایی اردیبهشت ماه ۱۴۰۱